Łącznica
Łegówek-Lesk
Według "Wykazu
linii, łącznic i torów łączących" (D29) linia ta rozpoczyna
się na 25,022 km linii Ełk-Gołdap (nr linii 41), czyli około 2 km przed
stacją w Olecku, kończy zaś na 1,910 km szlaku Olecko-Suwałki (nr 39),
czyli w takiej odległości od stacji w Olecku. Inne źródła
podają odpowiednio: Łęgówek: 25,060 km linii 41, Lesk: 1,893
km linii 39. Długość linii wynosi dokładnie 1,304 km, a oznaczona ją
numerem 518.
Zbudowana została z myślą o ominięciu Olecka przez pociągi kursujące na
trasie Ełk-Suwałki, co wyeliminować miało czasochłonną operacje zmiany
czoła składu, a powstała z myślą o przede wszystkim wywozie rudy żelaza
z planowanych w latach 70-tych ubiegłego wieku kopalni rudy żelaza w
okolicy Szurpił (na północ od Suwałk). Warto tu nadmienić,
iż planowany był wówczas także drugi bardziej pracochłonny
wariant "obwodnicy Olecka" na dłuższej trasie: okolice Wieliczek (dawna
stacja, obecnie przystanek na linii Olecko-Suwałki, linia zaczynałaby
się prawdopodobnie na około 2 km przed stacją, wybudowana tam miała być
od podstaw większa stacja) - okolice Kijewa (zamknięta obecnie stacja w
połowie trasy między Oleckiem a Ełkiem, łącznica kończyłaby się na
kilka kilometrów przed stacją, mniejszą stacją lub
posterunkiem odgałęźnym). Skróciło by to, a w zasadzie
prawie "wyprostowało" linię Ełk-Suwałki. Mimo wielkiego rozmachu okresu
"gierkowskiego" realizacja tego projektu nigdy nie ujrzał światła
dziennego.
Podobnie jak okoliczne szlaki nie była i nie jest zelektryfikowana.
Szyny na całości szlaku są typu S49, podkłady w 100% - drewniane.
Wybudowana została w latach 1976-1977, a odbiór techniczny
linii i posterunków odgałęźnych nastąpił
18 sierpnia 1977 r. Dla budujących zadanie ułatwił istniejący
już fragmentarycznie nasyp - prawie kompletny od Lesku do rzeki Lega
(około 500 m) i za rzeką - usypany jedynie w części i nie na całej
długości. Potwierdzeniem tego stanu są mapy topograficzne z lat 50-tych
ubiegłego stulecia na których w miejscu linii widnieje
nieukończony nasyp, brakuje śladów mostu, jego
przyczółków oraz większego fragmentu wału
ziemnego między mostem na Ledze a Łęgówkiem. Wskazuje to
moim zdaniem jedynie na próbę budowy w tym miejscu łącznicy
jeszcze za niemieckich czasów. Najstarsze szyny na szlaku
pochodzą co prawda z roku 1956, oznaczone tą datą są także ocalałe
urządzenia sterowania zwrotnicami na post. odg. Łęgówek, są
to jednak jedynie elementy staroużyteczne.
Zwiedzanie szlaku rozpocząłem od jego końca, czyli posterunku
odgałęźnego Lesk. Położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie dzielnicy
Olecka o tej nazwie (dawniej samodzielnej wsi), obok wiaduktu
drogowego. Dojazd do tego miejsca prowadzi szosą z Olecka do Augustowa,
z której musimy skręcić około 1 km od ronda na południowym
krańcu miasta. Po paruset metrach docieramy do wspomnianego wiaduktu.
Zmotoryzowani zaparkować mogą samochód kawałek dalej na
którymś z parkingów koło zadbanych
popegeerowskich bloków, piesi wędrowcy mogą od razu zejść w
dół, ku torom. Swoją wycieczkę rozpocząłem od obejścia
okolicy linii 518: kierując się na wschód, torami w stronę
Suwałk dojść można po minięciu semafora wjazdowego (zaraz za wiaduktem)
oraz dwóch kolejnych wiaduktów (pierwszym
przechodzimy nad szosą do Augustowa, drugim pod polną drogą do
lokalnego wysypiska) do pierwszej kształtowej tarczy ostrzegawczej od
strony Suwałk (jeszcze do niedawna - Raczek) post. odg. Lesk. W ten
sposób zapoznać się można z "kompletem" urządzeń
technicznych łącznicy w tym kierunku. Jako ciekawostkę można podać, iż
kolejne kilkaset metrów dalej po lewej stronie patrząc w
kierunku Suwałk znajduje się budynek nie istniejącego już po wojnie
przystanku Imionki.
Nim udamy się na zwiedzanie tytułowej łącznicy warto przejść się także
kawałek w stronę Olecka. Najpierw po drodze spotkamy zachowany semafor
wjazdowy post. odg. Lesk od strony tego miasta, a następnie most na
rzece Lega, o tyle ciekawy, iż posiadający po swej północnej
stronie gotowe przyczółki pod drugi tor. Ciekawie wygląda
również punkt zbiegu linii z Suwałk do Olecka i Ełku do
Olecka. Znajduje
się tam rzadko spotykany na Mazurach słup telefoniczny w kształcie
litery "H". Całość wrażenia psują niestety świetlne semafor wjazdowe
stacji Olecko.
Wróćmy jednak do najbardziej interesującego nas miejsca -
dawnego posterunku odgałęźnego Lesk.
Budowa jego jest prosta - dwie zwrotnice - jedna łącząca tory szlaku
Papiernia-Olecko (R1) z łącznicą do Łęgówka, druga przyległa
- kierująca na żeberko ochronne. I tu mamy dwie ciekawostki. Druga ze
wspomnianych zwrotnic wymieniona została około 1987 roku (z tego roku,
a dokładnie czerwca pochodzą jej szyny) i nie nosi moim zdaniem
śladów używania. A przecież ruch na łącznicy zamknięto w
1981 roku, później służyła co najwyżej jako "magazyn"
węglarek przeznaczonych na złom, dlaczego więc wymieniono zwrotnicę na
nie używanym szlaku? Czyżby zadecydowało o tym jej strategiczne
znaczenie (nawet obecnie wpisana jest ustawowo do linii państwowego
znaczenia)?
Druga ciekawostkę stanowi rozwiązanie żeberka ochronnego. Nie wiem
jakie są zasady budowy tego typu obiektów, ale te akurat
różni się od pozostałych znanych mi tym, iż nie biegnie
równolegle do toru, a odgałęzia się lekko w prawo, po to by
zbiegające wagony po staranowaniu kozła oporowego nie zniszczyły
leżącego naprzeciwko filaru wiaduktu.
Od samego posterunku Lesk tor zatacza bardzo ostry łuk w lewo. Mamy tu
prawie od samego początku inne ciekawe i rzadko spotykane w tych
stronach rozwiązanie - odbojnicę (trzecią szynę) przy prawym toku szyn
(patrząc w kierunku Łęgówka) mającą za zadanie zapobiec
wykolejaniu się wagonów na tym ostrym (promień tylko, albo
aż 300 m) łuku. Mijamy kształtowy semafor wjazdowy do Lesku od strony
Łęgówka, kawałek dalej tarczę ostrzegawczą. Niebawem tory
przekraczają rzekę Lega po wysokim moście - to jedyny większy obiekt na
tej trasie i jeden z fragmentów toru pozbawionych trzeciej
szyny (krótki odcinek toru na moście i w bezpośrednim
sąsiedztwie położony jest na prostym odcinku). Szyny na odcinku
łącznicy położonym w łuku pochodzą z lat głównie 1975-1977,
czyli z okresu jej budowy. Kierując się dalej mijamy tarczę wjazdową do
post. odg. Łęgówek (ToC). Tory zbliżają się do linii Olecko
- Ełk i biegną równolegle jeszcze na długości około 500 m.
Szyny na prostym odcinku są starsze i pochodzą głównie z
roku 1956. Pozbawione są również na tym fragmencie (około
600 ostatnich metrów łącznicy) odbojnicy.
Prócz jednego miejsca w którym wyraźnie zapadają
się w podmokłym gruncie, wydają się być położone nienagannie
równo i aż prosi się, by po wycięciu krzaków i
kilku drzewek, uzupełnić brakujące elementy semaforów i
prowadzić ruch. Semafory wjazdowe do post. odg. Łęgówek
również z pokorą czekają na lepsze czasy. Nie można tego
niestety powiedzieć o budynkach obu posterunków.
Zarówno Lesk (większy) jak i Łęgówek (nieco
mniejszy, podobnie jednak jak drugi - piętrowy) to marne resztki
nastawni wypatroszone ze wszystkiego co się dało, łącznie z częścią
cegieł ścian. Na wandali nie pomogło zamurowywanie okien. Układ
torów p.o. Łęgówek jest analogiczny do p.o. Lesk
- linia kończy się (a w zasadzie zaczyna, gdyż w D29 funkcjonuje jako
Łęgówek-Lesk, a nie odwrotnie!) zwrotnicą umożliwiającą
wjazd z łącznicy na linię Olecko-Ełk, z równoległym
odcinkiem żeberka ochronnego po lewej stronie szlaku. Wjazd od strony
Lesku i Olecka osłaniają także pary semafor - kształtowa tarcza
ostrzegawcza. Podobnie w kierunku Ełku znajduje się semafor wjazdowy, a
kolejne pareset metrów dalej - kształtowa tarcza
ostrzegawcza dla tego semafora.
Żywot linii był bardzo krótki - zamknięto ją 15 grudnia 1981
roku. W zasadzie nigdy nie była zbyt intensywnie wykorzystywana.
Jeździły tamtędy co prawda rozkładowe pociągi towarowe z Suwałk do
Ełku, ale ówczesne natężenie przewozów towarowych
i przyzwyczajenie wymuszały ruch przez Olecko - część
składów podążała "starą trasą", co ciekawe - niejednokrotnie
znacznie szybciej. W ekstremalnych przypadkach zdarzało się dla składu
towarowego ugrzęznąć i na 8 godzin na łącznicy, nim zwolnił się szlak
Ełk-Olecko i jednocześnie znaleziono miejsce na stacji w Ełku by upchać
na którymś z torów zmierzający w tym kierunku
pociąg. Nigdy nie pojawił się tam żaden pociąg osobowy, choć na
przełomie lat 70-tych i 80-tych ubiegłego wieku rację bytu
mógłby mieć jakiś przyspieszony skład Ełk-Suwałki z
pominięciem Olecka. Obracano tam co najwyżej parowozy
pociągów osobowych wykorzystując łącznicę z liniami do
Olecka jako "trójkąt". Skoro więc wygodniej jest prowadzić
ruch przez Olecko, nastały czasy nie wymagających "obracania" lokomotyw
spalinowych, nie ma i nie będzie planowanych składów z rudą
żelaza - łącznica jest zbędna. Zamykamy...Takie to były czasy. A teraz?
Na całej linii Ełk-Suwałki mamy po jednej parze pociągów
zdawczych Ełk-Suwałki-Ełk i jednej Ełk-Olecko-Ełk. O wykorzystywaniu
łącznicy trudno jakoś nawet marzyć.
Lesk:
Posterunek odgałęźny Lesk,
semafor wjazdowy
od strony Raczek |
Podg Lesk, semafor od strony Olecka |
Podg
Łęgówek,
tarcza
ostrzegawcza od strony
podg Lesk
|
Posterunek odgałęźny Lesk,
semafor wjazdowy
od strony Łęgówka |
Trzecia
szyna w pobliżu podg Lesk
|
Posterunek
odgałęźny Lesk,
widok w kierunku Raczek
|
ST44-957 z pociągiem Suwałki-Ełk przejeżdża
przez podg Lesk |
Lesk - Łęgówek:
Most na Ledze |
Most na Ledze |
Łęgówek:
Podg Łęgówek, semafor od strony Ełku |
Podg Łęgówek - ST44 z poc. Suwałki - Ełk |
Posterunek odgałęźny Łęgówek |
Podg Łęgówek - od lewej:
semafor wjazdowy od strony Olecka,
semafor wjazdowy od strony
podg Lesk i tarcza ostrzegawcza
podg Lesk
|
Posterunek odgałęźny Łęgówek |
Olecko:
Linia Olecko-Suwałki - most na Ledze
z przyczółkami pod
drugi tor
|
Wjazd do Olecka |
Tekst i zdjęcia - Michał Kawecki.
Publikacja
materiałów zawartych na tej stronie za uprzednią zgodą i
podaniem nazwiska autora
| Powrót
do strony głównej
|