Łącznica Łegówek-Lesk

Według "Wykazu linii, łącznic i torów łączących" (D29) linia ta rozpoczyna się na 25,022 km linii Ełk-Gołdap (nr linii 41), czyli około 2 km przed stacją w Olecku, kończy zaś na 1,910 km szlaku Olecko-Suwałki (nr 39), czyli w takiej odległości od stacji w Olecku. Inne źródła podają odpowiednio: Łęgówek: 25,060 km linii 41, Lesk: 1,893 km linii 39. Długość linii wynosi dokładnie 1,304 km, a oznaczona ją numerem 518.

Zbudowana została z myślą o ominięciu Olecka przez pociągi kursujące na trasie Ełk-Suwałki, co wyeliminować miało czasochłonną operacje zmiany czoła składu, a powstała z myślą o przede wszystkim wywozie rudy żelaza z planowanych w latach 70-tych ubiegłego wieku kopalni rudy żelaza w okolicy Szurpił (na północ od Suwałk). Warto tu nadmienić, iż planowany był wówczas także drugi bardziej pracochłonny wariant "obwodnicy Olecka" na dłuższej trasie: okolice Wieliczek (dawna stacja, obecnie przystanek na linii Olecko-Suwałki, linia zaczynałaby się prawdopodobnie na około 2 km przed stacją, wybudowana tam miała być od podstaw większa stacja) - okolice Kijewa (zamknięta obecnie stacja w połowie trasy między Oleckiem a Ełkiem, łącznica kończyłaby się na kilka kilometrów przed stacją, mniejszą stacją lub posterunkiem odgałęźnym). Skróciło by to, a w zasadzie prawie "wyprostowało" linię Ełk-Suwałki. Mimo wielkiego rozmachu okresu "gierkowskiego" realizacja tego projektu nigdy nie ujrzał światła dziennego.
Podobnie jak okoliczne szlaki nie była i nie jest zelektryfikowana. Szyny na całości szlaku są typu S49, podkłady w 100% - drewniane. Wybudowana została w latach 1976-1977, a odbiór techniczny linii i posterunków odgałęźnych nastąpił 18 sierpnia 1977 r. Dla budujących zadanie ułatwił istniejący już fragmentarycznie nasyp - prawie kompletny od Lesku do rzeki Lega (około 500 m) i za rzeką - usypany jedynie w części i nie na całej długości. Potwierdzeniem tego stanu są mapy topograficzne z lat 50-tych ubiegłego stulecia na których w miejscu linii widnieje nieukończony nasyp, brakuje śladów mostu, jego przyczółków oraz większego fragmentu wału ziemnego między mostem na Ledze a Łęgówkiem. Wskazuje to moim zdaniem jedynie na próbę budowy w tym miejscu łącznicy jeszcze za niemieckich czasów. Najstarsze szyny na szlaku pochodzą co prawda z roku 1956, oznaczone tą datą są także ocalałe urządzenia sterowania zwrotnicami na post. odg. Łęgówek, są to jednak jedynie elementy staroużyteczne.
Zwiedzanie szlaku rozpocząłem od jego końca, czyli posterunku odgałęźnego Lesk. Położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie dzielnicy Olecka o tej nazwie (dawniej samodzielnej wsi), obok wiaduktu drogowego. Dojazd do tego miejsca prowadzi szosą z Olecka do Augustowa, z której musimy skręcić około 1 km od ronda na południowym krańcu miasta. Po paruset metrach docieramy do wspomnianego wiaduktu.
Zmotoryzowani zaparkować mogą samochód kawałek dalej na którymś z parkingów koło zadbanych popegeerowskich bloków, piesi wędrowcy mogą od razu zejść w dół, ku torom. Swoją wycieczkę rozpocząłem od obejścia okolicy linii 518: kierując się na wschód, torami w stronę Suwałk dojść można po minięciu semafora wjazdowego (zaraz za wiaduktem) oraz dwóch kolejnych wiaduktów (pierwszym przechodzimy nad szosą do Augustowa, drugim pod polną drogą do lokalnego wysypiska) do pierwszej kształtowej tarczy ostrzegawczej od strony Suwałk (jeszcze do niedawna - Raczek) post. odg. Lesk. W ten sposób zapoznać się można z "kompletem" urządzeń technicznych łącznicy w tym kierunku. Jako ciekawostkę można podać, iż kolejne kilkaset metrów dalej po lewej stronie patrząc w kierunku Suwałk znajduje się budynek nie istniejącego już po wojnie przystanku Imionki.
Nim udamy się na zwiedzanie tytułowej łącznicy warto przejść się także kawałek w stronę Olecka. Najpierw po drodze spotkamy zachowany semafor wjazdowy post. odg. Lesk od strony tego miasta, a następnie most na rzece Lega, o tyle ciekawy, iż posiadający po swej północnej stronie gotowe przyczółki pod drugi tor. Ciekawie wygląda również punkt zbiegu linii z Suwałk do Olecka i Ełku do Olecka. Znajduje
się tam rzadko spotykany na Mazurach słup telefoniczny w kształcie litery "H". Całość wrażenia psują niestety świetlne semafor wjazdowe stacji Olecko.
Wróćmy jednak do najbardziej interesującego nas miejsca - dawnego posterunku odgałęźnego Lesk.
Budowa jego jest prosta - dwie zwrotnice - jedna łącząca tory szlaku Papiernia-Olecko (R1) z łącznicą do Łęgówka, druga przyległa - kierująca na żeberko ochronne. I tu mamy dwie ciekawostki. Druga ze wspomnianych zwrotnic wymieniona została około 1987 roku (z tego roku, a dokładnie czerwca pochodzą jej szyny) i nie nosi moim zdaniem śladów używania. A przecież ruch na łącznicy zamknięto w 1981 roku, później służyła co najwyżej jako "magazyn" węglarek przeznaczonych na złom, dlaczego więc wymieniono zwrotnicę na nie używanym szlaku? Czyżby zadecydowało o tym jej strategiczne znaczenie (nawet obecnie wpisana jest ustawowo do linii państwowego znaczenia)?
Druga ciekawostkę stanowi rozwiązanie żeberka ochronnego. Nie wiem jakie są zasady budowy tego typu obiektów, ale te akurat różni się od pozostałych znanych mi tym, iż nie biegnie równolegle do toru, a odgałęzia się lekko w prawo, po to by zbiegające wagony po staranowaniu kozła oporowego nie zniszczyły leżącego naprzeciwko filaru wiaduktu.
Od samego posterunku Lesk tor zatacza bardzo ostry łuk w lewo. Mamy tu prawie od samego początku inne ciekawe i rzadko spotykane w tych stronach rozwiązanie - odbojnicę (trzecią szynę) przy prawym toku szyn (patrząc w kierunku Łęgówka) mającą za zadanie zapobiec wykolejaniu się wagonów na tym ostrym (promień tylko, albo aż 300 m) łuku. Mijamy kształtowy semafor wjazdowy do Lesku od strony Łęgówka, kawałek dalej tarczę ostrzegawczą. Niebawem tory przekraczają rzekę Lega po wysokim moście - to jedyny większy obiekt na tej trasie i jeden z fragmentów toru pozbawionych trzeciej szyny (krótki odcinek toru na moście i w bezpośrednim sąsiedztwie położony jest na prostym odcinku). Szyny na odcinku łącznicy położonym w łuku pochodzą z lat głównie 1975-1977, czyli z okresu jej budowy. Kierując się dalej mijamy tarczę wjazdową do post. odg. Łęgówek (ToC). Tory zbliżają się do linii Olecko - Ełk i biegną równolegle jeszcze na długości około 500 m. Szyny na prostym odcinku są starsze i pochodzą głównie z roku 1956. Pozbawione są również na tym fragmencie (około 600 ostatnich metrów łącznicy) odbojnicy.
Prócz jednego miejsca w którym wyraźnie zapadają się w podmokłym gruncie, wydają się być położone nienagannie równo i aż prosi się, by po wycięciu krzaków i kilku drzewek, uzupełnić brakujące elementy semaforów i prowadzić ruch. Semafory wjazdowe do post. odg. Łęgówek również z pokorą czekają na lepsze czasy. Nie można tego niestety powiedzieć o budynkach obu posterunków. Zarówno Lesk (większy) jak i Łęgówek (nieco mniejszy, podobnie jednak jak drugi - piętrowy) to marne resztki nastawni wypatroszone ze wszystkiego co się dało, łącznie z częścią cegieł ścian. Na wandali nie pomogło zamurowywanie okien. Układ torów p.o. Łęgówek jest analogiczny do p.o. Lesk - linia kończy się (a w zasadzie zaczyna, gdyż w D29 funkcjonuje jako Łęgówek-Lesk, a nie odwrotnie!) zwrotnicą umożliwiającą wjazd z łącznicy na linię Olecko-Ełk, z równoległym odcinkiem żeberka ochronnego po lewej stronie szlaku. Wjazd od strony Lesku i Olecka osłaniają także pary semafor - kształtowa tarcza ostrzegawcza. Podobnie w kierunku Ełku znajduje się semafor wjazdowy, a kolejne pareset metrów dalej - kształtowa tarcza ostrzegawcza dla tego semafora.

Żywot linii był bardzo krótki - zamknięto ją 15 grudnia 1981 roku. W zasadzie nigdy nie była zbyt intensywnie wykorzystywana. Jeździły tamtędy co prawda rozkładowe pociągi towarowe z Suwałk do Ełku, ale ówczesne natężenie przewozów towarowych i przyzwyczajenie wymuszały ruch przez Olecko - część składów podążała "starą trasą", co ciekawe - niejednokrotnie znacznie szybciej. W ekstremalnych przypadkach zdarzało się dla składu towarowego ugrzęznąć i na 8 godzin na łącznicy, nim zwolnił się szlak Ełk-Olecko i jednocześnie znaleziono miejsce na stacji w Ełku by upchać na którymś z torów zmierzający w tym kierunku pociąg. Nigdy nie pojawił się tam żaden pociąg osobowy, choć na przełomie lat 70-tych i 80-tych ubiegłego wieku rację bytu mógłby mieć jakiś przyspieszony skład Ełk-Suwałki z pominięciem Olecka. Obracano tam co najwyżej parowozy pociągów osobowych wykorzystując łącznicę z liniami do Olecka jako "trójkąt". Skoro więc wygodniej jest prowadzić ruch przez Olecko, nastały czasy nie wymagających "obracania" lokomotyw spalinowych, nie ma i nie będzie planowanych składów z rudą żelaza - łącznica jest zbędna. Zamykamy...Takie to były czasy. A teraz? Na całej linii Ełk-Suwałki mamy po jednej parze pociągów zdawczych Ełk-Suwałki-Ełk i jednej Ełk-Olecko-Ełk. O wykorzystywaniu łącznicy trudno jakoś nawet marzyć.


Lesk:
Semafor wjazdowy od strony Raczek - posterunek odgałęźny Lesk
Posterunek odgałęźny Lesk,
semafor wjazdowy
od strony Raczek
Podg Lesk, semafor od strony Olecka
Podg Lesk, semafor od strony Olecka
Podg Łęgówek, tarcza ostrzegawcza od strony podg Lesk
Podg Łęgówek,
tarcza ostrzegawcza od strony
podg Lesk
Posterunek odgałęźny Lesk, semafor wjazdowy od strony Łęgówka
Posterunek odgałęźny Lesk,
semafor wjazdowy
od strony Łęgówka
Trzecia szyna w pobliżu podg Lesk
Trzecia szyna w pobliżu podg Lesk
Posterunek odgałęźny Lesk
Posterunek odgałęźny Lesk,
widok w kierunku Raczek
ST44-957 z pociągiem Suwałki-Ełk przejeżdża przez podg Lesk
ST44-957 z pociągiem Suwałki-Ełk przejeżdża
przez podg Lesk

Lesk - Łęgówek: 
Most na Ledze
Most na Ledze
Most na Ledze
Most na Ledze

Łęgówek:
Podg Łęgówek, semafor od strony Ełku
Podg Łęgówek, semafor od strony Ełku
Podg Łęgówek - ST44 z poc. Suwałki - Ełk
Podg Łęgówek - ST44 z poc. Suwałki - Ełk
Posterunek odgałęźny Łęgówek
Posterunek odgałęźny Łęgówek
Podg Łęgówek - od lewej: semafor wjazdowy od stron Olecka, semafor wjazdowy od strony podg Lesk i tarcza ostrzegwacza podg Lesk
Podg Łęgówek - od lewej:
semafor wjazdowy od strony Olecka,
semafor wjazdowy od strony
podg Lesk i tarcza ostrzegawcza
podg Lesk
Posterunek odgałęźny Łęgówek
Posterunek odgałęźny Łęgówek

Olecko:
Linia Olecko-Suwałki - most na Ledze z przyczółkami pod drugi tor
Linia Olecko-Suwałki - most na Ledze
z przyczółkami pod drugi tor

Wjazd do Olecka
Wjazd do Olecka

Tekst i zdjęcia - Michał Kawecki. Publikacja materiałów zawartych na tej stronie za uprzednią zgodą i podaniem nazwiska autora


| Powrót do strony głównej |